Ukraiński „TOR”: jak drony zmieniają wojnę powietrzną

Na międzynarodowych targach obronnych MSPO 2025 w Kielcach ukraińska firma Altair Technologies po raz pierwszy zaprezentowała wielozadaniowy bezzałogowy statek powietrzny „TOR”. Opracowanie to jest pozycjonowane jako uniwersalna platforma do rozpoznania, przekazywania sygnału i dostarczania dronów FPV, w tym przechwytujących przeciwlotniczych.

Szczególną uwagę ekspertów Defense Express przyciągnęła koncepcja „dronu-matki” zdolnego do wystrzeliwania przeciwlotniczego FPV na wysokość do 2000 m, rozpędzającego się do 150 km/h i opadającego w pobliżu celu. Takie podejście znacznie oszczędza baterię przechwytywacza, pozwalając albo wydłużyć czas lotu, albo zmniejszyć pojemność baterii na korzyść mocniejszej jednostki bojowej.

W przypadku przeciwlotniczych UAV, dla których najważniejsza jest niska masa i duża prędkość, rozwiązanie to otwiera nowe możliwości taktyczne. „TOR OPERATOR” oferowany jest w dwóch wersjach. Wersja elektryczna ma zasięg do 150 km, prędkość przelotową 72 km/h, maksymalną masę startową 26 kg i pułap 2000 m. Jego zaletami są niska sygnatura akustyczna i zmniejszona widoczność wrogiego EW, co czyni go optymalnym do działań za liniami wroga.

Modyfikacja z silnikiem spalinowym zapewnia zasięg do 400 km przy prędkości 150 km/h i masie startowej 28 kg. Jest przeznaczony do dłuższych lotów z większymi ładunkami, w tym do dostarczania wielu FPV lub przesiadek na znaczne odległości. Urządzenie wyposażone jest w optykę modułową: kamerę dzienną lub kamerę termowizyjną umieszczoną na lewym skrzydle dla lepszej widoczności. Start odbywa się ze składanej katapulty, co ułatwia rozmieszczenie w terenie.

Zarządzanie — poprzez chroniony laptop. W trybie wzmacniaka „TOR” zapewnia stabilną komunikację grupom dronów FPV, kompensując zakłócenia z EW. Prezentacja „TOR” na MSPO-2025 podkreśla ewolucję ukraińskich systemów bezzałogowych od platform taktycznego uderzenia do złożonych rozwiązań zdolnych zmienić równowagę w walce przeciwlotniczej.

Ekspert lotniczy Anatolij Chrapczyński, zastępca dyrektora generalnego firmy produkującej sprzęt EW, wyjaśnia koncepcję drona-matki jako dużego pojazdu bezzałogowego z autonomicznym autopilotem. System łączy nawigację inercyjną, pozycjonowanie wizualne i trasę na mapie, co pozwala pokonać setki kilometrów nawet w obszarach z całkowicie zablokowanym GNSS.

Platforma funkcjonuje w sposób hybrydowy: domyślnie realizuje misję autonomicznie, jednak jeśli istnieje kanał komunikacyjny, operator może zdalnie skorygować reset lub potwierdzić cel. Skuteczność drona-matki polega na dostarczaniu kamikadze FPV głęboko w tyły wroga. „Takie drony umożliwiają dostarczanie głowic bojowych głęboko w tył i są skuteczne przeciwko wrażliwym lub statycznym celom – zaparkowanemu sprzętowi i wąskim węzłom infrastruktury.

Salwa głowic takich urządzeń jest jednak niewielka (od setek gramów do 1–3 kg), więc zniszczenia są zwykle lokalne. Misje są stosunkowo niedrogie, ale ich powodzenie zależy w dużej mierze od taktyki, wywiadu i obecności elektronicznego sprzętu bojowego wroga. Same drony dają ograniczony efekt, przy masowym zastosowaniu i przy odpowiednim planowaniu mogą wywołać zauważalny efekt taktyczny” – mówi ekspert firmie Focus.

Według Chrapczyńskiego podobne platformy działają już w Rosji. W szczególności UAV „Molniya” przystosowano do roli drona-matki: jest przystosowany do transportu i zrzucania małych kamikaze FPV. Tym samym w czerwcu 2025 roku Siergiej „Flash” Beskrestnow, specjalista ds. systemów łączności Sił Obronnych, udostępnił materiał filmowy z kamery ukraińskiego UAV, która uchwyciła rosyjskiego drona „Molniya-2” jako nośnik kamikadze FPV.

Aby zainstalować mniejszy dron, okupanci zdemontowali górną część kadłuba „Molniya-2”. Użycie jednorazowego kamikaze jako platformy dla innego urządzenia uderzeniowego może wydawać się paradoksalne, ale ma praktyczne uzasadnienie. Zwykle przewoźnikami są droższe UAV wielokrotnego użytku z repetytorami, ale w tym przypadku zaadaptowano tani „Molniya-2”, który zachowuje możliwość wielokrotnego użycia. Dostarczony FPV może działać jako wzmacniacz.

Na statku „Molnija-2” zauważono FPV rodziny „Skworiec”, który jest aktywnie wykorzystywany przez Siły Zbrojne Rosji, m. in. w uderzeniach na tyłach Ukrainy. Jest prawdopodobne, że zmodernizowany „Skvorets-VMF” zostanie zintegrowany z morskimi UAV. Przypomnijmy, że ponad 3,3 mln chińskich silników importowanych do Federacji Rosyjskiej napędzanych jest rosyjskimi dronami, które terroryzują ukraińskie miasta.

The Wall Street Journal potwierdza: Pekin systematycznie dostarcza Moskwie krytyczne komponenty UAV. Focus analizował, czy Ukraina wytrzyma presję tego technologicznego duetu. Focus napisał też, że wieczorem 26 października ukraińskie drony przedarły się przez moskiewski system obrony powietrznej. Mimo że Kreml przechwala się „tarczą nieprzeniknioną”, regularne trafienia w regionie pokazują, że rosyjska obrona nie jest w stanie stawić czoła współczesnym zagrożeniom.