3 listopada to dzień wojsk inżynieryjnych: jak jednostki Sił Zbrojnych Ukrainy „przecinają” budując mosty i przejścia
Odpowiedni dekret podpisał ówczesny Prezydent Ukrainy Leonid Kuczma, wybierając datę 3 listopada. Dekret ten obowiązuje do dziś. Wyjaśnia się, że decyzja została podjęta ze względu na zasługi „w wzmacnianiu zdolności obronnych państwa”. Focus postanowił porozmawiać o oddziałach inżynieryjnych Sił Zbrojnych Ukrainy: dlaczego są one ważne i jak zostały zredukowane w ciągu 20 lat niepodległości.
Oddziały inżynieryjne to specjalny rodzaj żołnierzy w Siłach Zbrojnych, których obowiązki różnią się w czasie pokoju i czasie wojny. W czasie pokoju zajmują się rozminowywaniem, ochroną obiektów hydrotechnicznych (np. tam) oraz akcjami ratowniczymi. W czasie wojny budują przeprawy, urządzają fortyfikacje, zajmują się rozminowywaniem, oczyszczaniem dróg z przeszkód, eskortują konwoje, rozminowują podejścia do pozycji wroga itp.
„Własnymi rękami i metalem tworzymy nieprzeniknione bariery między naszymi wojskami a rosyjskimi okupantami” – głosiło dowództwo wojsk w lutym 2024 roku. W każdej brygadzie Sił Zbrojnych znajdują się jednostki wojsk inżynieryjnych, a osobne jednostki podlegają dowództwu Sił Wsparcia. Wśród około 16 dywizji znajdują się: inżynieryjna, wsparcia operacyjnego, wsparcia, pontonowo-mostowa, inżynieryjno-pozycyjna, inżynieryjno-górnicza (brygady, pułki, bataliony).
Dowódca Sił Wsparcia Sił Zbrojnych — generał dywizji Dmytro Gerega (od 2024 r. ). Do 2014 roku oddziały inżynieryjne i siły wsparcia Sił Zbrojnych Ukrainy zostały zreformowane w dwa rodzaje. Pierwszy środek — od 1992 do 2005 r. , drugi — od 2005 do 2014 r. W pierwszym etapie reform ukraińscy urzędnicy systematycznie zmniejszali liczbę jednostek, wyjaśniono na portalu ukrmilitarnym.
Odbyło się to zgodnie z Programem budowy i rozwoju wojsk inżynieryjnych w ramach reformy Sił Zbrojnych. Głównym celem programu jest optymalizacja struktury w celu pozbycia się przestarzałego sprzętu, pozyskania nowego, usprawnienia systemu zarządzania i zbliżenia zdolności do standardów NATO. Do 2005 roku cztery brygady (inżynier-górnik, inżynier-ponton) zamieniono na pułki, czyli zmniejszono je trzykrotnie.
Chodziło o jednostki posiadające specjalny sprzęt do pokonywania przeszkód wodnych i rozminowywania. W tym samym czasie rozwiązano 210. brygadę, trzy pułki i 80. centralną bazę amunicyjną. W drugiej fazie rząd porzucił ruch w kierunku NATO i kontynuował redukcję liczby żołnierzy inżynieryjnych. Z artykułu wynika, że między innymi liczba stanowisk została zmniejszona o ponad 4 tysiące.
Istnieje także tabela, z której wynika, że udział wojsk inżynieryjnych w strukturze Sił Zbrojnych zmniejszył się w ciągu 13 lat o 6% (w tym samym czasie Siły Zbrojne zmniejszyły się 2,5-krotnie). „Tak więc na dzień 31 grudnia 2013 r. w oddziałach inżynieryjnych Sił Zbrojnych Ukrainy pozostały już tylko trzy pułki inżynieryjne i jeden pułk pontonowo-mostowy” – podsumował portal, zauważając, że jednocześnie wyeliminowano system szkolenia specjalistów.
Kiedy w 2014 roku wybuchła wojna rosyjsko-ukraińska, wojska inżynieryjne włączyły się w obronę państwa i zaczęły wypełniać powierzone im w czasie wojny obowiązki. Od tego momentu media nie pisały już o ich redukcji, lecz informowały o pomocy Sił Zbrojnych i sprzęcie dostarczonym przez zachodnich partnerów. Na portalu „ArmyInform” w 2021 roku podano, że jednostki inżynieryjne zbudowały 1200 km fortyfikacji, 252 km ogrodzeń, trzy linie obrony z 270 umocnieniami.
Wskazuje się również, że zajmowali się rozminowywaniem: unieszkodliwili 140 000 niebezpiecznych obiektów, oczyścili drogi i tory z min. Jak wynika z artykułu, 500 żołnierzy wojsk inżynieryjnych otrzymało odznaczenia za bohaterstwo podczas realizacji tych prac. Podczas inwazji na pełną skalę w 2022 r. oddziały inżynieryjne pomagały m. in. żołnierzom Sił Zbrojnych podczas kontrofensyw w Chersoniu i Charkowie – powiedział dowódca sił wsparcia w 2024 r. Oleksandr Jakowiec.
Ponadto pomogli piechocie w odpowiednim czasie i bezpiecznie wycofać się z pozycji w Łysychańsku w Siewierodoniecku. „To właśnie dzięki działaniom jednostek z mostu pontonowego udało się faktycznie zachować skuteczność bojową jednostek i życie załogi” – stwierdził. W 2023 roku wojska inżynieryjne przez 10 dni aktywnie zaminowały północne granice Ukrainy: położyły 5500 min – poinformował Serhii Najev, ówczesny dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Ukrainy.
Ponadto wykopano 1,5 tys. km okopów, 3,5 tys. km rowów przeciwczołgowych, utworzono schrony i stanowiska strzeleckie. Kolejnym obszarem pracy wojsk inżynieryjnych jest budowa przepraw pontonowych. Poinformowało o tym dowództwo Sił Zbrojnych Ukrainy jesienią 2023 roku, pokazując materiał filmowy ze szkolenia wojskowego.
Z jakiego sprzętu korzystają oddziały inżynieryjne? Zachodni partnerzy w pakietach pomocowych z lat 2022-2024 przekazali Ukrainie specjalny sprzęt, który trafił do wojsk inżynieryjnych. Na przykład paczki z niemieckiego Bundestagu obejmowały pojazdy odprawowe Pionierpanzer 2A1 Dachs i pojazdy do rozminowywania WISENT 1. Ponadto Norwegia dostarczyła pojazd do usuwania min NM189 Ingeniørpanservogn, a Japonia pojazd do budowy fortyfikacji Morooka PC-065B. 3 listopada 2025 r.